20 lutego odbyło się 10-te jubileuszowe spotkanie powołanego przez nas miejskiego Think Tanku. Z tej okazji postanowiliśmy poruszyć temat rzek, który był przedmiotem pierwszego zorganizowanego przez nas w tej formule spotkania z udziałem mieszkanek i ekspertów. Wydarzenie odbyło się w Aptece Designu.
Zaprosiliśmy dra hab. Bartłomieja Rzoncę1, prof. UJ z Zakładu Hydrologii IGiGP UJ, aby wygłosił wykład popularnonaukowy pt. „Śladami dawnych rzek w Krakowie”. Dr Rzonca opowiedział o rzekach, które kiedyś płynęły przez Kraków i jaki miały wpływ na rozwój naszego miasta. Dowiedzieliśmy się skąd wzięły się nazwy ulic takich jak Wenecja czy Starowiślna, którędy płynęła Wisła i Rudawa, a także o tym, że Młynówek było więcej niż tylko Królewska.
Po skończonym wykładzie nagrodzonym gromkimi brawami, głos oddaliśmy prof. Mariuszowi Czopowi2, który przypomniał o opracowanym i ogłoszonym przez nas ponad rok temu Manifeście Obywatelskim „Wspólnie dla Rzek”. Dokument ten powstał jako efekt prac naszego pierwszego Think Tanku, a jego prezentacja odbyła się w dniu 2 grudnia 2023 r. w ramach Krakowskiego Kongresu Miejskiego: Początek.
Genezą Manifestu Obywatelskiego „Wspólnie dla Rzek” jest katastrofalny stan wód powierzchniowych w Polsce, którego tragicznym uzewnętrznieniem była katastrofa na Odrze w 2022 roku, a w lokalnej skali Krakowa nie mniej dramatyczne uśmiercenie praktycznie całego życia biologicznego w ważnej dla mieszkańców rzece Wildze w lecie 2023 r.
Przeprowadzana przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska ocena ogólnego stanu jednolitych części wód powierzchniowych w latach 2016-2021 wykazała, że jedynie w 13 z 3685 badanych rzek (0,4%) stwierdzono dobry stan, natomiast 3487 rzek (94,6%) otrzymało złą ocenę stanu. W 185 przypadkach (5%) nie było możliwości wykonania oceny.
Jest autentycznym dramatem, że stan polskich rzek jest tak katastrofalny oraz to że sytuacja ta nie ulega poprawie pomimo wydatkowania znacznych środków finansowych na poprawę gospodarki wodno-ściekowej. Syntetyczna diagnoza stanu rzek w Polsce i Krakowie jest dostępna do pobrania w formie pliku PDF.
Nasza Koalicja nie może dłużej pozostawać obojętną wobec tych niezaprzeczalnych faktów. Dlatego chcemy podjąć działania dla poprawy stanu środowiska wodnego, przede wszystkim na terenie Miasta Krakowa, ale również w skali całego kraju. Czyste środowisko wodne jest bowiem niezbędnym elementem tkanki miejskiej, a możliwość bezpiecznego korzystania z niego jest oczekiwana i mocno pożądana przez wszystkich mieszkańców Polski i naszego miasta.
Manifest Obywatelski „Wspólnie dla Rzek” jest pierwszym w Polsce tak kompleksowym dokumentem obejmującym szerokie spektrum problemów i zagadnień związanych ze środowiskiem wód powierzchniowych i jego związkami z przyrodą i przestrzenią miejską. Manifest obejmuje cztery kluczowe obszary tematyczne:
- RZEKI JAKO NAJBOGATSZY, NAJWAŻNIEJSZY I NAJWRAŻLIWSZY SYSTEM PRZYRODNICZY KRAJU,
- ZRÓWNOWAŻONE I RACJONALNE ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WODNYMI RZEK W POLSCE,
- RACJONALIZACJA GOSPODARCZEGO WYKORZYSTANIA RZEK,
- OSIĄGNIĘCIE DOBREJ JAKOŚCI WÓD W SYSTEMIE RZECZNYM.
W ramach Manifestu proponujemy działania i rozwiązania w skali całego kraju, od koniecznych zmian legislacyjnych i centralnych programów i projektów strategicznych, po włączenie i zachęcenie do aktywności społeczności i władz lokalnych.
Tekst Manifestu Obywatelskiego „Wspólnie dla Rzek” wraz z załącznikiem przestawiającym propozycje rozwiązań i działań jest dostępny do pobrania w formie pliku PDF.
Poparły go i podpisały najważniejsze ruchy miejskie w Krakowie skupione w KRK, Kolektyw Siostry Rzeki, aktywiści i zwykli obywatele. Manifest poparli również Prezydent Krakowa Aleksander Miszalski oraz Daria Gosek-Popiołek – posłanka na Sejm RP.
W najbliższym czasie zamierzamy podjąć aktywne działania lokalne dla poprawy stanu naszych rzeki i potoków występujących na terenie Miasta Krakowa. Obejmować będą one prace na rzecz:
- uruchomienia systemu nowoczesnego monitoringu środowiska rzek w Krakowie, w tym obejmującego kwestie edukacji i zwiększenia społecznej aktywności,
- kompleksowego rozwiązania problemu zaśmiecania krakowskich rzek,
- realizacji projektów renaturyzacji krakowskich rzek,
- powszechnego wdrażania rozwiązań z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury w celu eliminacji awaryjnych rzutów z kanalizacji ogólnospławnej do krakowskich rzek,
- przyjęcia założeń manifestu wodnego jako standardu miejskiego.
Koalicja Ruchów Krakowskich „Wspólnie dla Miasta” zaprasza do współpracy każdego komu leży na sercu stan polskich rzek.
- dr hab. inż. Bartłomiej Rzonca, profesor UJ – od urodzenia mieszka w Krakowie. Ukończył hydrogeologię na AGH i obronił tam doktorat. Następnie pracował w University of Texas at El Paso oraz w Uniwersytecie Wrocławskim. W Instytucie Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego wykłada od 20 lat, pracując głównie jako hydrolog i krenolog. Bada źródła i wody w obszarach górskich, między innymi w Bieszczadach, oraz wody w obszarach suchych. Prywatnie jest pasjonatem górskich wycieczek, nurkowania, książek i Krakowa. ↩︎
- dr hab. inż. Mariusz Czop, prof. AGH – ekspert z zakresu hydrogeologii, gospodarki wodnej i ochrony środowiska i wód oraz inżynierii środowiska, w tym w szczególności w tematyce modelowania, przenoszenia i transformacji zanieczyszczeń w środowisku. Autor lub współautor około 120 publikacji naukowych, około 350 opracowań naukowo-badawczych oraz badawczo-rozwojowych dla przemysłu, w tym głównie dla zakładów górniczych i energetycznych oraz zakładów wodociągowych, a także jednostek samorządowych. Popularyzator tematów związanych z ochroną i remediacją środowiska, uczestnik licznych audycji radiowych i telewizyjnych, pomysłodawca i realizator społecznych kampanii informacyjnych. ↩︎
Dodaj komentarz